ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ: Τελευταία ευκαιρία για γονείς ανηλίκων

Τέλος εποχής έρχεται για τους γονείς ανήλικων τέκνων στον δημόσιο τομέα, καθώς από το 2013 καταργούνται όλες οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για τη συνταξιοδότηση. Οι μόνοι που αναμένεται να διασωθούν είναι όσοι έχουν ήδη θεμελιώσει ή θα θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι το τέλος του έτους.

Ενδεικτικό της έκτασης των παρεμβάσεων είναι πως όσοι δεν προλάβουν να «κλειδώσουν» δικαίωμα απειλούνται με έξοδο στα 67 έτη. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, οι γονείς ανήλικων τέκνων δεν θα αποφύγουν την αύξηση κατά μία διετία των γενικών ορίων συνταξιοδότησης.

Οι ρυθμίσεις
Αναλυτικά οι ρυθμίσεις που ισχύουν είναι οι εξής:

• Γυναίκες με ανήλικα παιδιά που θεμελιώνουν δικαίωμα μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010. Το όριο ηλικίας διαμορφώνεται στο 55ο έτος για «έξοδο» με 25ετία.
• Αντρες με ανήλικα παιδιά που θεμελιώνουν δικαίωμα μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010. Είναι αδικημένοι, καθώς δεν υπάρχει ειδικό καθεστώς και η «έξοδος» με 25ετία γίνεται σε ηλικία 65 ετών.
  
• Γυναίκες με ανήλικα παιδιά που θεμελιώνουν δικαίωμα τη διετία 2011-2012. Προβλέπονται μεταβατικές ρυθμίσεις ανάλογα με το έτος θεμελίωσης δικαιώματος. Ειδικότερα το 2011 το όριο συνταξιοδότησης πήγε στο 52ο έτος και φέτος φτάνει το 55ο έτος.
• Αντρες με ανήλικα παιδιά που θεμελιώνουν δικαίωμα τη διετία 2011-2012. Είναι οι «τυχεροί» του ασφαλιστικού, καθώς προβλέπονται μειωμένα όρια ηλικίας. Ετσι για όσους θεμελίωσαν δικαίωμα πέρυσι, το όριο ηλικίας διαμορφώνεται στα 52 έτη, ενώ φέτος πάει στα 55 έτη.

Γι' αυτόν τον σκοπό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο χρόνος της ασφάλισης στο Δημόσιο, αλλά και ο χρόνος του ιδιωτικού τομέα όπως επίσης και οι πλασματικοί χρόνοι. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή στις αναγνωρίσεις των πλασματικών ετών, καθώς ο στρατός και τα τέκνα λειτουργούν αναδρομικά, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να οδηγήσουν σε θεμελίωση το 2010. Σε μια τέτοια περίπτωση υπάρχει απώλεια του ευνοϊκού καθεστώτος συνταξιοδότησης, με ένταξη στις γενικές μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010 διατάξεις.

Να σημειώσουμε εδώ ότι όσοι χάνουν τη δυνατότητα θεμελίωσης λόγω ύπαρξης χρόνου του ιδιωτικού τομέα πριν από την πρόσληψη στο Δημόσιο -με τον οποίο και συμπληρώνεται η απαραίτητη 25ετία πριν από το 2011- έχουν τη δυνατότητα να αποποιηθούν τον χρόνο αυτό.

Η συγκεκριμένη επιλογή είναι συμφέρουσα, ιδιαίτερα όταν το σχετικό χρονικά διάστημα ασφάλισης (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ) είναι πολύ μικρό. Εάν είναι μεγαλύτερο, δεν συμφέρει η οιονεί αποποίηση.

Ομως, υπάρχει και σε αυτήν την περίπτωση σχετική δυνατότητα ώστε να μην πάει καθόλου χρόνος χαμένος. Ετσι εάν κάποιος επιθυμεί, μπορεί να εξαγοράσει το σχετικό πλεονάζον χρονικό διάστημα στο Δημόσιο.

Με αυτόν τον τρόπο ο εν λόγω χρόνος παύει να προσμετράται για θεμελίωση και υπολογίζεται μόνο για προσαύξηση της σύνταξης. Ετσι με μια μικρή επιβάρυνση είναι δυνατόν να ωφεληθεί ο ασφαλισμένος κερδίζοντας έως και 10 έτη «ταχύτερης» συνταξιοδότησης.

• Ασφαλισμένοι που θεμελιώνουν δικαίωμα από 1ης Ιανουαρίου 2013 και μετά. Οι συγκεκριμένοι ασφαλισμένοι είναι χαμένοι, καθώς δεν ισχύουν οι ευνοϊκές διατάξεις για τους γονείς ανήλικων τέκνων.

Μάλιστα αναμένεται να επηρεαστούν και από την αύξηση κατά μία διετία των γενικών ορίων, με την ηλικία συνταξιοδότησης να πηγαίνει από το 65ο στο 67ο έτος.

Οι προϋποθέσεις για τη θεμελίωση δικαιώματος

Για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος επέρχεται με τη συμπλήρωση των απαιτούμενων ετών που προβλέπονται για κάθε κατηγορία. Σε πολλές περιπτώσεις η θεμελίωση του δικαιώματος δεν σημαίνει ταυτόχρονα και δυνατότητα συνταξιοδότησης του εργαζομένου, κλειδώνει όμως το δικαίωμά του για συνταξιοδότηση μέχρι την πλήρωση όλων των απαραίτητων προϋποθέσεων. Ετσι, ο εργαζόμενος μπορεί σε μετέπειτα χρόνο να κάνει χρήση του υπό αίρεση δικαιώματός του, τονίζει ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος, που είναι ειδικός σε θέματα εργατικού και ασφαλιστικού δικαίου.

Ενδεικτικά αναφέρονται δύο παραδείγματα:

Ερώτηση: Εργαζόμενη που έχει προσληφθεί στο Δημόσιο το 1980 έχει παιδί που γεννήθηκε το 1985. Η ίδια γεννήθηκε το 1955. Πότε μπορεί να συνταξιοδοτηθεί;

Απάντηση: Η εργαζόμενη ανήκει στους πριν από την 31η Δεκεμβρίου 1982 προσληφθέντες στο Δημόσιο και θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης κατά τον χρόνο που συμπληρώνει 15 έτη υπηρεσίας. Επομένως, το 1995 θεμελίωσε δικαίωμα συνταξιοδότησης, αφού είχε παιδί ανήλικο.

Αυτό σημαίνει ότι το δικαίωμα που απέκτησε κατά τον χρόνο θεμελίωσης, δεν μπορεί να αλλάξει από τις όποιες αλλαγές υπάρξουν στη συνέχεια (ενηλικίωση παιδιού κ.τ.λ.).

Για να καταβληθεί η σύνταξη στην εργαζόμενη θα πρέπει να συμπληρωθεί χρόνος υπηρεσίας 16,5 έτη και ηλικία 43,5 ετών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Η ίδια εργαζόμενη μπορεί επίσης να συνταξιοδοτηθεί εφόσον συμπληρώσει 23,5 συντάξιμα έτη (από τα οποία 16,5 στο Δημόσιο) ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας.

Επομένως, όπως ήδη αναφέρθηκε, η θεμελίωση του δικαιώματος επήλθε με τη συμπλήρωση της 15ετίας καθώς η υπάλληλος ανήκε στους παλαιούς, προ του 1983 προσληφθέντες. Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, όπως επίσης τα συντάξιμα χρόνια που απαιτούνται για συνταξιοδότηση και στην περίπτωση που η σύνταξη χορηγείται χωρίς όριο ηλικίας, «κλειδώνουν» με βάση αυτό που ισχύει κατά τον χρόνο θεμελίωσης του δικαιώματος.

Ερώτηση: Εργαζόμενος έχει προσληφθεί στο Δημόσιο το 1985 και έχει και δύο χρόνια στρατιωτικής θητείας. Πότε θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα και πότε μπορεί να ανοίξει την πόρτα εξόδου;

Απάντηση: Ο εργαζόμενος θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης με τη συμπλήρωση 25 ετών στο Δημόσιο. Στα 25 έτη συνυπολογίζεται και ο χρόνος στρατιωτικής θητείας που αναγνωρίζεται με εξαγορά στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Ο συγκεκριμένος εργαζόμενος, εφόσον θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, αποχωρεί σε ηλικία 60 ετών με μειωμένη ή στα 65 με πλήρη. Επίσης μπορεί να αποχωρήσει με 35ετία στα 58 ή με 37 έτη χωρίς όριο ηλικίας.

Οταν ο εργαζόμενος συμπληρώσει τα απαιτούμενα για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος συντάξιμα χρόνια, «κλειδώνει», όπως είπαμε, το δικαίωμά του αυτό με βάση το όριο ηλικίας που προβλέπεται κατά τον χρόνο θεμελίωσης του δικαιώματος. Επομένως, όταν δεν έχει συμπληρώσει το όριο ηλικίας που προβλέπεται, απλά περιμένει προκειμένου να πάρει σύνταξη να συμπληρώσει το όριο αυτό.

Το ίδιο ακολουθείται και στην περίπτωση συνταξιοδότησης χωρίς όριο ηλικίας. Οποτε συμπληρώσει τα συντάξιμα χρόνια που προβλέπονται μπορεί να συνταξιοδοτηθεί.

Δύο είναι οι βασικές κατηγορίες για τις υπηρεσίες που συνυπολογίζονται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος από το Δημόσιο:

• Για προσληφθέντες μέχρι 31/12/1982 οι χρόνοι που συνυπολογίζονται για θεμελίωση του δικαιώματος είναι οι δημόσιες υπηρεσίες και ο χρόνος στρατιωτικής θητείας.
• Για τους προσληφθέντες από 1/1/1983 και μετά, για θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος συνυπολογίζονται όλοι οι χρόνοι αρκεί να υπάρχει 5ετής υπηρεσία στο Δημόσιο για να συνταξιοδοτηθεί ο εργαζόμενος από το Δημόσιο, ακόμη και οι πλασματικοί του ν. 3865/2010.

Παραδείγματα πριν και μετά τις ανατροπές

Με τη θεμελίωση δικαιώματος «κλειδώνει» το όριο ηλικίας και οι δημόσιοι υπάλληλοι μπορούν να αποφύγουν δυσμενείς ανατροπές στα όρια ηλικίας. Ενδεικτικά, δημοσιεύονται δύο παραδείγματα για το πώς διαμορφώνονται τα όρια ηλικίας στο Δημόσιο:

Ερώτηση: Δημοτικός υπάλληλος, μητέρα 2 παιδιών εκ των οποίων το ένα ανήλικο προσελήφθη με σύμβαση στον δήμο το 1989 ως αορίστου χρόνου και το 2001 μονιμοποιήθηκε. Εχει θεμελιώσει σχετικό δικαίωμα ως μητέρα ανηλίκου; Την επηρεάζουν τα νέα μέτρα;

Απάντηση: Η μητέρα του παραδείγματος δεν έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης. Εάν δεν έχει χρόνο σπουδών ή άλλο πλασματικό χρόνο δεν μπορεί να θεμελιώσει μόνο με τον πλασματικό των παιδιών γιατί δεν έχει 15 έτη στο Δημόσιο. Επομένως εάν υπάρξουν οι αλλαγές στο όρια από την 1η Ιανουαρίου 2013 θα μπορεί να φύγει στα 62 με μειωμένη σύνταξη και τα 67 πλήρη.

Ερώτηση: Εκπαιδευτικός, διορισμένος το 1988 έχει 24 μήνες στρατιωτικής θητείας και είναι πατέρας 2 τέκνων 22 και 17 ετών. Είναι σήμερα 47 ετών. Μπορεί να θεμελιώσει εντός του 2012 δικαίωμα συνταξιοδότησης; Και αν ναι, πότε μπορεί να αποχωρήσει; Θα επηρεαστεί από τις αλλαγές;

Απάντηση: Ο ασφαλισμένος του παραδείγματος έχει συνολικά 24 έτη ασφάλισης από Δημόσιο. Για τη θεμελίωση δικαιώματος εφόσον υφίσταται ανήλικο τέκνο απαιτούνται 25 έτη ασφάλισης. Μπορεί επομένως αναγνωρίζοντας τουλάχιστον 2 έτη σπουδών να οδηγηθεί σε θεμελιώσει εντός του 2011 και να κατοχυρώσει δικαίωμα για τα 52. Η αίτηση για την εξαγορά είναι καλό να υποβληθεί για αυτόν εντός του 2012. Εφόσον θεμελιώσει, δεν θα επηρεαστεί από τυχόν αλλαγές.

Κ. ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ - ΕΘΝΟΣ